Biology VOCABULARY
M ( microphyll - mosses )
mitosis
เป็นการแบ่งนิวเคลียสของเซลล์ร่างกาย (somatic cell) ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 ระยะ ตามพฤติกรรมต่างๆ ของโครโมโซม คือ ระยะโปรเฟส (prophase) ระยะเมตาเฟส (metaphase) ระยะแอนาเฟส (anaphase) และ ระยะเทโลเฟส (telophase)
mosses
พืชกลุ่มมอสส์ มีแกมีโทไฟต์มีลักษณะคล้ายลำต้น คล้ายใบจึงเหมือนต้นไม้จิ๋ว สร้างสปอโรไฟต์ที่มี seta capsule หลายรูปแบบขึ้นอยู่กับชนิด การปล่อยสปอร์.ใช้เวลายาวนานเป็นวัน-เดือน โดยใช้วิธีเปิดฝา operculum และกระจายสปอร์ด้วยซี่ peristome ที่หุบเข้า-ออกเหมือนดอกไม้จากเซลล์ที่มีความชื้นไม่เท่ากัน
N ( node - node )
node
ข้อ เป็นบริเวณที่เกิดของตากิ่ง ตาดอก ตาใบ พืชใบเลี้ยงคู่อาจจะสังเกตไม่ชัดเจน สังเกตจากมีส่วนของใบหรือดอกติดอยู่ แต่ในพืชใบเลี้ยงเดี่ยวจะเห็นชัดเจน เช่น ไผ่
O ( oil body - ovule )
oil body
สารที่สะสมในเซลล์ของลิเวอร์เวิร์ต เป็นสารประเภทไขมัน มีรูปแบบของการเรียงตัวในเซลล์ที่ต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดของลิเวอร์เวิร์ต เช่น อยู่เดี่ยวๆ กระจายทั่วเซลล์ อยู่เป็นกลุ่มรูปแบบต่างๆ
open dichotomous venation
เส้นใบที่มีการแตกแขนงทีละ 2 เส้น และปลายสุดของเส้นใบเป็นเส้นใบแบปลายเปิด พบได้ชัดเจนในใบของแปะก๊วย
ovary
รังไข่ เป็นโครงสร้างที่พบเฉพาะในกลุ่มพืชดอก มีหน้าที่ปกป้อง ovule ของพืชให้พัฒนาเซลล์ไข่ให้สมบูรณ์เพื่อรอการผสมจากเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ ovary ของพืชดอกสามารถบรรจุ ovule ได้ตั้งแต่ 1-นับไม่ได้ ขึ้นอยู่กับชนิดพืช
ovule
ออวุลหรือไข่อ่อน ซึ่งมีเซลล์ไข่ของพืชอยู่ภายใน เมื่อไข่ภายในได้รับการผสมแล้ว ส่วนของออวุลจะพัฒนาเป็นเมล็ด
P ( perennial plant - pyrenoid )
peristome
เพอริสโตม เป็นโครงสร้างส่วนสปอโรไฟต์ของมอสส์ มีลักษณะเป็นซี่ๆ อยู่บริเวณส่วนปลายตำแหน่งทางเปิดของอับสปอร์มีหน้าที่ดีดสปอร์ออกจากอับสปอร์ โดยการปัดโพดของซี่เพอริสโตมตามแรงดันของอับสปอร์เมื่อมีความชื้นไม่สม่ำเสมอ
persistent
ติดทน คงสภาพเดิมได้ยาวนานแม้ส่วนอื่นมีการเปลี่ยนแปลง เช่น persistent sepals หมายถึงกลีบเลี้ยงที่มีติดทนตั้งแต่ระยะดอกถึงระยะผล ยกตัวอย่างเช่น มังคุด สตรอเบอร์รี่
petal
กลีบดอก เป็นชั้นที่ 2 ขององค์ประกอบดอก เมื่อนับจากชั้นนอกสุดเข้ามาชั้นใน มักมีลักษณะคล้ายแผ่ใบ แต่มีสีสันสวยงาม และมีรูปร่างหลากหลายขึ้นอยู่กับชนิดพืช ทำหน้าที่ช่วยล่อแมลง เพื่อช่วยในการผสมเกสรให้กับพืชดอก
pistil
โครงสร้างสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศเมียของพืชดอก ประกอบด้วย 3 ส่วนคือ 1. รังไข่ (ovary) = ส่วนล่างมีลักษณะเป็นกระเปราะ ภายในรังไข่มีออวุล (ovule) 2. ก้านเกสรเพศเมีย (style) = ส่วนกลางมีลักษณะก้านและ 3. ยอดเกสรเพศเมีย (stigma) = ส่วนยอดบนสุด มีลักษณะเหนียว
polar nuclei
เซลล์สืบพันธุ์เพศเมียของพืชที่มีชุดโครโมโซม 2 ชุด (2n) มีหน้าที่ผสมกับ สเปิร์มเซลล์ เพื่อให้ได้ส่วนอาหารสะสมที่เรียกว่า เอนโดสเปิร์ม (3n) อยู่ภายใน female gametophyte และมักเรียงตัวอยู่บริเวณส่วนกลางของ female gametophyte หรือ embryo sac
prothallus
แกมมีโทไฟต์ของเฟิร์น ที่เจริญมาจากสปอร์ของเฟิร์น โดยมีลักษณะเป็นแผ่นแบนบางสีเขียว มักมีรูปร่างคล้ายรูปหัวใจ ทำหน้าที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์ทั้งเพศผู้และเพศเมีย เมื่อเซลล์ไข่ของเพศเมียได้รับการผสมก็จะเกิดการพัฒนาสปอโรไฟต์ต้นใหม่บนแกมมีโทไฟต์
R ( rachis - runner )
rhizoid
ไรซอยด์ ส่วนคล้ายราก ทำหน้าที่ยึดกับแหล่งที่อยู่อาศัย ไม่ได้ทำหน้าที่ดูดซึมและลำเลียงน้ำ พบใบพืชไบรโอไฟต์
rhizome
ไรโซม เหง้า หรือ แง่ง ซึ่งเป็นส่วนของลำต้นใต้ดิน ที่มีการเจริญขนานกับพื้นดิน มีข้อและปล้องเห็นได้ชัดเจน ตามข้อมีใบที่เปลี่ยนแปลงมาเป็นสีน้ำตาลไม่มีคลอโรฟิล เรียกว่า ใบเกล็ด (scale leaf) ห่อหุ้มตาเอาไว้ภายใน ตาอาจแตกแขนงเป็นลำต้นที่อยู่ใต้ดิน หรือแตกเป็นใบขึ้นมาเหนือดิน rhizome ทำหน้าที่การสะสมอาหารไว้มากก็จะ . . .
root
ส่วนของพืชที่มักมีการเจริญเติบโตตามแรงโน้มถ่วงของโลก มีหน้าที่ที่สำคัญดังนี้
1.ค้ำจุนส่วนต่างๆ ของพืชให้ทรงตัวอยู่ได้
2.ดูดและลำเลียงน้ำ
3.หน้าที่อื่นๆ ขึ้นกับลักษณะของรากเช่น สะสมอาหาร ยึดเกาะ ใช้ในการหายใจ เป็นต้น
runner
ไหน เป็นส่วนลำต้นของพืชที่เจริญออกจากต้นแม่มีลักษณะกลมยาวทอด ขนานไปบนผิวดิน เพื่อขยายพันธุ์เพิ่มต้นใหม่ เช่น สตรอเบอร์รี่ บัว
= stolon
S ( scale leaf - symmetrical )
scandent shrub
ไม้พุ่มรอเลื้อย เป็นกลุ่มเดียวกับไม้พุ่ม แต่สามารถพันเลื้อยพืชอื่น หรือสิ่งอื่นที่อยู่ข้างเคียงได้
seed
เมล็ด เป็นโครงสร้างที่พัฒนามาจาก ovule หลังจากได้รับการปฏิสนธิแล้ว โดยจะมีการพัฒนาให้มีโครงสร้างภายนอกแข็งขึ้น เพื่อป้องกันอันตรายต้นอ่อนที่มีอยู่ภายในเมล็ด
sepal
กลีบเลี้ยง เป็นชั้นที่ 1 หรือชั้นนอกสุดขององค์ประกอบดอก เมื่อนับจากชั้นนอกสุดเข้ามาชั้นใน มักมีลักษณะคล้ายแผ่ใบ มักมีสีเขียวคล้ายใบหรืออาจมีสีสันเหมือนกลีบดอก มีรูปร่างหลากหลายขึ้นอยู่กับชนิดพืช ทำหน้าที่หลักช่วยปกป้อง องค์ประกอบอื่นๆ ชั้นในถัดเข้าไปไม่ให้รับความเสียหายจากสิ่งมารบกวน เช่น แมลง
seta
ก้านชูสปอร์ พบในพืชกลุ่มไบรโอไฟต์ มีรูปแบบที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับกลุ่มหรือชนิดพืช เช่น seta ของลิเวอร์เวิร์ตจะมีลักษณะบางใส เหี่ยวได้ภายใน 1-2 วัน ส่วน seta ของมอสส์ มีลักษณะเหนียว และแข็งแรงกว่า มักมีสีแดง หรือน้ำตาลเมื่อแก่สามารถอยู่ทนได้1-หลายเดือน และยังมีหน้าที่ช่วยในการกระจายสปอร์ของมอสส์ด้วยการแกว่งไก . . .
sorus
กลุ่ม sporangium ที่มักเจริญอยู่ด้านหลังใบเฟิร์น ซึ่งมีรูปแบบการเรียงตัวที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดของเฟิร์น
spore
สปอร์ คือ หน่วยขยายพันธุ์หรือกระจายพันธุ์ขนาดเล็ก มีชุดโครโมโซมจำนวน 1 ชุด (n) ทำหน้าที่ในการพัฒนาเป็นต้นใหม่ของพืช
sporophyll
ใบที่รองรับอับสปอร์ มีลักษณะคล้ายใบปกติของพืชชนิดนั้นๆ หรือมีขนาดแตกต่างขึ้นอยู่กับชนิดพืช
sporophyte
ช่วงชีวิตของพืชที่มีชุดโครโมโซม 2 ชุด (2n) มีหน้าที่สร้างเซลล์สปอร์ สปอโรไฟต์ของพืชมีรูปร่างลักษณะแตกต่างกันขึ้นอยู่กับกลุ่มหรือชนิดพืช เช่น สปอโรไฟต์ของพืชไบรโอไฟต์ มีช่วงชีวิตมีสั้นและต้องอาศัยสารอาศัยจากแกมีโทไฟต์เท่านั้น มีลักษณะเป็นก้านสั้นหรือยาวขึ้นอยู่กับชนิด ส่วนปลายมีอับสปอร์ทำหน้าที่สร้างสปอร์อยู่ภายใน และจะปล่อย . . .
stamen
เกสรเพศผู้ของพืชดอก ประกอบด้วยโครงสร้าง 2 ส่วนคือ 1. anther มีลักษณะเป็นกระเปาะปลายสุดของก้านชูอับเรณู ภายในมีเรณูบรรจุอยู่มากมาย 2. filament คือส่วนก้านชูอับเรณู
stem
ส่วนของพืชที่เจริญมาจาก epicotyl และ hypocotyl มักเจริญต้านแรงโน้มถ่วงของโลก ลำต้นอาจมีการเจริญและเปลี่ยนแปลงรูปร่างต่างๆ แต่ลำต้นมักประกอบด้วยส่วนที่สำคัญคือ ตา (bud) ข้อ (node) ปล้อง (internode) มีหน้าที่หลักดังนี้ 1. ช่วยค้ำจุน ส่วนต่างๆ ของพืช เช่น ใบ กิ่งให้แผ่กิ่งก้านสา . . .
stigma
ยอดเกสรเพศเมีย มีลักษณะเหนียวเพื่อให้เรณูติดอยู่กับ stigma ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการถ่ายละอองเรณูของพืชดอก
strobilus
กิ่งที่ประกอบด้วยกลุ่มใบที่รองรับอับสปอร์ โดยมีการเรียงตัวซ้อนกันแน่น มักพบอยู่บริเวณปลายกิ่ง พบบ้างในบางชนิดที่พบช่วงกลางกิ่ง
T ( tap root - tuber )
tap root
รากแก้ว เป็นรากที่มีขนาดใหญ่กว่ารากอื่นๆ และมีรากแขนงเจริญออกจากรากแก้วจำนวนมากและมีขนาดรากแตกต่างกัน พืชใบเลี้ยงคู่และพืชกลุ่มเมล็ดเปลือย ส่วนใหญ่มีระบบรากแก้ว รากแก้วที่มีขนาดใหญ่จะช่วยในการยึดเกาะและพยุงให้ลำต้นตั้งตรงและทรงตัวได้ดี ส่วนพืชใบเลี้ยงเดี่ยวมีรากแก้วในระยะของการเจริยจากเมล็ดแต่จะสลายไป . . .
thallus
โครงสร้างที่มีลักษณเป็นแผ่นแบน เจริญขนานไปกับแหล่งอาศัย พบในฮอร์นเวิร์ต ลิเวอร์เวิร์ต และสาหร่ายมันเป็นตำแหน่งที่เกิดการสร้างโครงสร้างเซลล์สืบพันธุ์และเซลล์สืบพันธุ์
tree
ไม้ยืนต้น ซึ่งมีลำต้นที่มีลำต้นหลัก 1 ลำโผล่พ้นจากพื้นดิน ส่วนใหญ่มักเป็นพืชหลายปี และสามารถเจริญเติบโตได้สูงขึ้นและมีเส้นผ่านศูนย์กลางมากเรื่อยๆ
treelet
ไม้ยืนต้น ซึ่งมีลำต้นที่มีลำต้นหลัก 1 ลำโผล่พ้นจากพื้นดิน ส่วนใหญ่มักเป็นพืชหลายปี มักมีความสูงไม่เกิน 15 เมตร
tripinnate compound leaf
ใบประกอบแบบขนนก 3 ชั้น เป็นประเภทของใบประกอบที่มีก้านใบแกนกลาง (rachis) 3 ชั้น ก่อนแยกเป็นก้านใบย่อยของใบย่อยแต่ละใบ มักพบในพืชใบเลี้ยงคู่ เช่น มะรุม เพกา
tuber
ทูเบอะ เป็นลำต้นใต้ดินสะสมอาหารที่เติบโตมาจากปลายไรโซม ประกอบด้วยปล้องประมาณ 3-4 ปล้องเท่านั้น ตามข้อไม่มีใบเกล็ดและรากมีอาหารสะสมอยู่มากจึงทำให้อวบอ้วนกว่าไรโซม บริเวณตาจะไม่อ้วนมักมีลักษณะบุ๋มลง เช่น หัวมันฝรั่ง หัวมันมือเสือ มันกลอย
U ( unicellular - united )
unicellular
สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว เช่น แบคทีเรีย ยีสต์ สาหร่ายบางชนิด (ยูกรีนา: Euglena ฟากัส: Phacus) และ โปรโตซัว
unisexual flower
ดอกเพศเดียว ซึ่งอาจเป็นดอกเพศเมีย หรือเพศผู้ก็ได้ ขึ้นอยู่กับโครงสร้างของดอก ชนิดนั้นมีการสร้าง ovule หรือ pollen
V ( vaccine - virology )
vaccine
วัคซีน คือแอนติเจนหรือสารชนิดหนึ่งที่ฉีดเข้าร่างกาย เพื่อกระตุ้นให้ร่างกายสร้างแอนติบอดีหรือภูมิคุ้มกัน โดยทำมาจากเชื้อจุลินทรีย์ที่เป็นสาเหตุการเกิดโรค ในสภาพตายแล้ว หรือเชื้อที่อยู่ในสภาพอ่อนแอ
vacuole
แวคิวโอล เป็นออร์แกเนลชนิดหนึ่งในเซลล์พืช หรือสัตว์บางชนิด ในลักษณะเป็นถุงที่บรรจุของเหลวอยู่ภายใน เช่น น้ำ สารละลายน้ำตาล สารสี
variety
สายพันธุ์ ระดับขั้นของหน่วยอนุกรมวิธานที่เล็กกว่าระดับชนิด ซึ่งเป็นลักษณะความหลากหลายที่ปรากฎภายในชนิด จากความแปรผันที่เกิดตามธรรมชาติ
W ( weed - wood )
